Στέλα Πορτέση
Η ακόλουθη μελέτη αποτέλεσε διπλωματική εργασία στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Έρευνα στην Αρχιτεκτονική/Σχεδιασμός-Χώρος-Πολιτισμός». Παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2020 με επιβλέπων τον Σταύρο Σταυρίδη
Τον Φλεβάρη του 2020 παρουσιάστηκε από την ελληνική κυβέρνηση ένα σχέδιο κλειστής δομής προσφύγων στη νήσο Λέβιθα. Στο ενδεχόμενο χρήσης ακατοίκητων και απομονωμένων νησιών του Αιγαίου για τόπο διαμονής προσφύγων, η κοινή γνώμη αντιδρά, με αποτέλεσμα το σχέδιο να αποσυρθεί άμεσα. Ο κύριος λόγος για τον οποίο υπήρξε αυτή η πρώτη αντίδραση ήταν ο παραλληλισμός της εν λόγω δομής με τα ξερονήσια των πολιτικών εξόριστων κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
Στο παρόν κείμενο αναζητείται η σύνδεση μεταξύ Μακρονήσου και Λέβιθα προκειμένου να εντοπιστεί η πραγματική σχέση των δύο αυτών τόπων. Για να γίνει αυτό εξετάζονται ως έννοιες-κλειδιά η διαλεκτική σχέση εξουσίας και βίας, το στρατόπεδο συγκέντρωσης ως μοντέλο εγκλεισμού και το σώμα του κρατούμενου ως αντικείμενο του εγκλεισμού.
Η εργασία προχωρά σε μια σύγκριση των χωρικών σχέσεων των στρατοπέδων της Μακρονήσου και της Λέβιθα προκειμένου να εντοπίσει τυχόν ομοιότητες. Παράλληλα εξετάζει την εμπειρία του εγκλεισμού της Μακρονήσου όπως αυτή αποτυπώθηκε στη συλλογική μνήμη των πρωταγωνιστών της. Η διάσωση αυτή της μνήμης εξετάζεται με όρους επαφικής ζώνης (contact zone) ώστε να γίνει μια ψηλάφηση των όρων με τους οποίους η Μακρόνησος νοηματοδοτείται στο σήμερα.
Προκείμενου να εξαχθούν ασφαλέστερα συμπεράσματα επιχειρείται μια σύγκριση της νήσου Λέβιθα με το αυστραλιανό μοντέλο μεταναστευτικής πολιτικής. Στην Αυστραλία τις τελευταίες δύο δεκαετίες περίπου εφαρμόζεται μια πολιτική εκτοπισμού των αιτούντων άσυλο σε κλειστές δομές νησιών του Ειρηνικού Ωκεανού. Στο κείμενο γίνεται μια αναζήτηση τυχόν κοινών σημείων των δύο παραδειγμάτων ώστε να γίνει αντιληπτό γιατί επιχειρείται συσχέτιση του εν λόγω σχεδίου από τον ελληνικό πολιτικό κόσμο.
Ωστόσο κάθε λύση εξετάζεται στα δικά της χωρικά και ιστορικά πλαίσια καθώς κάθε κοινωνία έχει τους δικούς της κανόνες λειτουργίας και αναπαραγωγής. Συνεπώς το πραγματικό ερώτημα της εν λόγω εργασίας είναι αν η απόσταση μεταξύ Μακρονήσου και Λέβιθα είναι κάτι λιγότερο ή κάτι περισσότερο από 120 ναυτικά μίλια…
Δείτε την εργασία στην πλατφόρμα του ISSUU:
Αριστερή Κίνηση Εργαζόμενων Αρχιτεκτόνων 