Ετικέτα: Bauhaus

Χριστίνα Πάλλιου

Το επιχείρημα στην παρούσα εργασία είναι ότι η σχολή του Bauhaus διαπερνάται από μια κεντρική αντίφαση, αυτή της διαπάλης μεταξύ, από τη μία, της ρομαντικής και από την άλλη, της ορθολογικής/εμπειρικής παράδοσης, δηλαδή του βασικού γνωσιοθεωρητικού διλήμματος του Διαφωτισμού πριν τον Kant. Μια διαπάλη η οποία, στο επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, σχηματοποιείται στο αν η τέχνη λογοδοτεί στους κανόνες που θέτει ο ίδιος ο καλλιτέχνης ή σε αντικειμενικούς νόμους. Η παραπάνω αντιπαράθεση δεν είναι η μοναδική που συναντάμε στη σχολή, ωστόσο αντανακλά δύο διακριτά στρατόπεδα σε ό,τι αφορά τη σχέση του καλλιτέχνη με την τέχνη, την τεχνολογία και την κοινωνική πρακτική, ενώ επίσης αποτυπώνει μια εγγενή διχοτομία του μοντερνισμού συνολικότερα. Παρότι τόσο το Bauhaus, όσο και ο μοντερνισμός, άφησαν τελικά την εντύπωση του θετικισμού και των αντικειμενικών νόμων, του ορθολογισμού και της συσχέτισης της καλλιτεχνικής παραγωγής με την κοινωνική της χρησιμότητα (πράγματα αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους, ωστόσο λίγο  -πολύ από την ίδια πλευρά της προαναφερθείσας διχοτομίας), υπάρχει παράλληλα μια υποτελής ιστορία που μοιάζει να έχασε, τουλάχιστον με την εικόνα που έχουμε σήμερα. Η εμβληματική θέση της σχολής του Bauhaus στα καλλιτεχνικά κινήματα του μοντερνισμού σε συνδυασμό με την προϊστορία της παραπάνω διαμάχης στη Werkbund (μεταξύ Μουτέζιους και Βαν ντε Βέλντε), η οποία ακολουθεί την κατοπινή εξέλιξη του Bauhaus, δικαιολογούν την επιλογή της σχολής για τη μελέτη μιας τέτοιας αντιπαράθεσης. Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η γερμανική καταγωγή της σχολής, μιας και στη Γερμανία αναπτύσσονται παράλληλα φιλοσοφικά ρεύματα που έρχονται αντιμέτωπα με αντίστοιχα ερωτήματα. Τη διχοτομία αυτή θα επιχειρήσω να την εντοπίσω και να την αναδείξω μέσα από δύο παραδείγματα που βρίσκονται στο κέντρο του εκπαιδευτικού προγράμματος της σχολής: την προπαρασκευαστική τάξη (Vorkurs) του Johannes Itten και το θεατρικό εργαστήρι του Oskar Schlemmer. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η προκαταρκτική τάξη του Itten και το θεατρικό εργαστήρι του Schlemmer: ένα στιγμιότυπο της διχοτομίας του αισθητικού μοντερνισμού»

Δημήτρης Τσιτσάνης

Το αντικείμενο με το οποίο καταπιάνεται η παρούσα εργασία είναι η βραχύβια πορεία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και η παράλληλη ζωή του Bauhaus. Με την εστίαση κυρίως στο δεύτερο ερευνάται η σχέση της πολιτικής με την τέχνη και κατ’ επέκταση την αρχιτεκτονική. Η γοητεία που ασκεί η Δημοκρατία της Βαϊμάρης είναι μεγάλη και τα αίτια αυτής ποικίλλουν: Το ξέσπασμα την ίδια χρονιά της Σοβιετικής Επανάστασης με πολύ διαφορετικό πολιτικό πρόγραμμα. Η προσπάθεια οικοδόμησης μιας νέας κοινωνίας σε ένα κατεστραμμένο οικονομικά και ηθικά κράτος μετά από την ήττα στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πύκνωση του πολιτικού χρόνου και τέλος η ταυτόχρονη ύπαρξη και διαπάλη των τριών βασικών πολιτικών εκφράσεων της νεωτερικότητας (κομμουνισμός, σοσιαλδημοκρατία, ναζισμός) συνθέτουν μια πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα εικόνα.

Μέσα σε αυτήν την δυναμική κατάσταση διαμορφώθηκαν οι συνθήκες για την ανάπτυξη και την εδραίωση της νεωτερικότητας στην τέχνη. Σουρεαλισμός, dada και κυρίως εξπρεσιονισμός ήταν τα κυρίαρχα καλλιτεχνικά ρεύματα. Στην αρχιτεκτονική επικρατεί το μοντέρνο, που όλες του οι εκδοχές έχουν ως αφετηρία τον κοινωνικό προβληματισμό από τη μία και τη γοητεία της μηχανής από την άλλη. Μελετάται το Bauhaus, μια σχολή που πρέσβευε την ενοποίηση τέχνης και τεχνικής και την ολοκλήρωσή τους μέσα από την αρχιτεκτονική. Με το Bauhaus να βρίσκεται στην καρδιά της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας δεν έλειψαν οι ιδεολογικές διαφορές και οι πολιτικές συγκρούσεις. Αυτές είναι που εξετάζει η συγκεκριμένη εργασία και δομείται με βάση την εναλλαγή των διευθυντών της σχολής, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο με την παρουσία τους.

Οι ιδεολογικές και πολιτικές διεργασίες που έπλασαν το μοντέρνο κίνημα μελετώνται στα στενά όρια ενός κράτους, της Γερμανίας και ειδικότερα μιας σχολής σχεδιασμού, του Bauhaus για να αναχθούν στη συνέχεια στο συνολικό πλαίσιο της αρχιτεκτονικής, να συγκριθούν και να δοκιμαστούν στο σημερινό, δραματικό, υπό κρίση πολιτικό σκηνικό. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η κοντινή μας Βαϊμάρη: Τέχνη και πολιτική στο Bauhaus»