Αναλυτικός υπολογισμός της αύξησης των εισφορών στο ΤΣΜΕΔΕ (αναθεωρημένο)

(κατεβάστε εδώ το excel με τους πίνακες των εισφορών)

Με εντολή της νέας μνημονιακής κυβέρνησης ΝΔ/ΠΑΣΟΚ/ΔΗΜΑΡ, ανακοινώθηκε από το ΕΤΑΑ στις 23 Αυγούστου 2012 η εφαρμογή των εξοντωτικών αυξήσεων στις εισφορές του ΤΣΜΕΔΕ που είχαν ψηφιστεί το καλοκαίρι του 2011 στο πλαίσιο του «Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής» και είχαν παγώσει προεκλογικά. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα οι αυξήσεις θα έρθουν με τα ειδοποιητήρια του πρώτου εξαμήνου του 2013 και θα έχουν αναδρομική ισχύ από την 1 Ιουλίου 2011. Αξίζει να σημειωθεί ότι η απόφαση αυτή του ΕΤΑΑ ήταν ομόφωνη, δηλαδή υπερψηφίστηκε και από τους εκπροσώπους του ΤΕΕ στη διοίκηση του Ταμείου!

Οι αυξήσεις θίγουν όλες τις κατηγορίες των μηχανικών και τους μισθωτούς με τυπική πρόσληψη που αυξάνει τις εισφορές τους κατά 0,5% και τους «παλαιούς» (προ του 1992) ασφαλισμένους ελεύθερους επαγγελματίες στους οποίους η αύξηση των εισφορών φτάνει το 14,64% ή 49,17€ το μήνα. Όμως, ειδικά για τους «νέους» (μετά το 1992) ασφαλισμένους με την ιδιότητα του ελεύθερου επαγγελματία – στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι άνεργοι, οι υποαπασχολούμενοι και οι μισθωτοί με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών – οι αυξήσεις είναι τεράστιες: ενδεικτικά μετά την πενταετία φτάνουν μαζί με την Ειδική Προσαύξηση τα 423,10€ το μήνα ή 2538,60€ το εξάμηνο και κλιμακώνονται μετά από τρία έτη σε 499,76€ το μήνα ή 2998,56€ το εξάμηνο (3η ασφαλιστική κατηγορία), μετά από επιπλέον τρία έτη σε 576,19€ το μήνα ή 3457,14€ το εξάμηνο (4η ασφαλιστική κατηγορία), κ.ο.κ. μέχρι την 14η ασφαλιστική κατηγορία!!! Είναι σαφές ότι με τον τρόπο αυτό η μεγάλη πλειοψηφία των συναδέλφων θα βρεθεί αργά ή γρήγορα εκτός κοινωνικής ασφάλισης, εκτός υγειονομικής περίθαλψης αλλά και εκτός επαγγέλματος!

Στόχος του παρόντος άρθρου είναι η ακριβής ενημέρωση για το ποσό αυτών των νέων εισφορών. Ο υπολογισμός είναι αρκετά περίπλοκος, προκύπτει με βάση ένα πλήθος Νόμων, Προεδρικών Διαταγμάτων και ερμηνευτικών εγκυκλίων και οι πίνακες που κυκλοφορούν συνήθως έχουν ανακρίβειες. Οι πιο συνηθισμένες είναι να θεωρούνται υποχρεωτικές μόνο οι πέντε πρώτες ασφαλιστικές κατηγορίες ενώ στην πραγματικότητα είναι όλες υποχρεωτικές ή να μην λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι οι ασφαλιστικές κατηγορίες με βάση τις οποίες υπολογίζονται οι εισφορές του κλάδου της Ειδικής Προσαύξησης αλλάζουν ανεξάρτητα από τις ασφαλιστικές κατηγορίες με βάση τις οποίες υπολογίζονται οι εισφορές στους άλλους κλάδους. Αναλυτικότερα ο υπολογισμός των νέων εισφορών έχει ως εξής:

Αρχικά με την πρόφαση της ρύθμισης του τεράστιου θέματος της ανεργίας των αυτοαπασχολούμενων και των μισθωτών με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, ο νόμος 3986/2011 (Άρθρο 44.2) επιβάλει σε όλους τους ασφαλισμένους (εργαζόμενους και άνεργους!) μια έκτακτη εισφορά ύψους 10€ το μήνα για ένα επίδομα ανεργίας που ΔΕΝ μας δίνουν.

Η μεγάλη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των «νέων» ασφαλισμένων προκύπτει από την υποχρεωτική μετάταξη των ασφαλισμένων σε ανώτερες ασφαλιστικές κατηγορίες ανά τριετία. Τις ασφαλιστικές κατηγορίες εισήγαγε ο αντιασφαλιστικός νόμος 2084/1992 ή νόμος Σιούφα, στο πλαίσιο της εισαγωγής της ανταποδοτικής λογικής στο ασφαλιστικό σύστημα. Πλευρά αυτής της λογικής είναι ότι ο ασφαλισμένος μπορεί ή υποχρεούται να επιλέξει την ένταξή του σε μία από τις δεκατέσσερις ασφαλιστικές κατηγορίες που κλιμακώνονται επιβάλλοντας υψηλότερες εισφορές, με αντάλλαγμα καλύτερες παροχές. Σε ότι αφορά το ΤΣΜΕΔΕ, μέχρι την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου, η μετάταξη σε υψηλότερη ασφαλιστική κατηγορία ήταν προαιρετική.

Οι εισφορές κάθε ασφαλιστικής κατηγορίας υπολογίζονται από το άθροισμα των εισφορών που κατευθύνονται στους επιμέρους ασφαλιστικούς κλάδους (κύριας σύνταξης, επικουρικής ασφάλισης, εφάπαξ, υγείας, ειδικής προσαύξησης, ανεργίας). Με εξαίρεση τα 10€ του καινούριου κλάδου ανεργίας, τα ποσά των εισφορών όλων των υπόλοιπων κλάδων υπολογίζονται ως ποσοστά επί ενός μηνιαίου ποσού, διαφορετικού για κάθε ασφαλιστική κατηγορία. Το σκεπτικό είναι ότι ενώ τα ταμεία ασφάλισης εξαρτημένης εργασίας υπολογίζουν τις εισφορές ως ποσοστό επί του μισθού, στα ταμεία που ασφαλίζουν (υποτίθεται) αυτοαπασχολούμενους υπολογίζονται ποσοστά επί ενός καθορισμένου μηνιαίου ποσού που προκύπτει σύμφωνα με το Π.Δ.124/1993 από το Μέσο Μηνιαίο Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ του 1991 και (υποτίθεται ότι) αναπροσαρμόζεται κάθε έτος κατά το ποσοστό που αυξάνονται οι συντάξεις των δημόσιων πολιτικών υπαλλήλων. Σήμερα για τις δεκατέσσερις ασφαλιστικές κατηγορίες του ΤΣΜΕΔΕ τα ποσά αυτά εκκινούν από 693,35€ το μήνα στην 1^η ασφαλιστική κατηγορία και κλιμακώνονται μέχρι τα 2333,02€ το μήνα στην 14^η ασφαλιστική κατηγορία. Στους πίνακες τα μηνιαία αυτά ποσά εμφανίζονται σε παρένθεση δίπλα σε κάθε ασφαλιστική κατηγορία.

Σύμφωνα με το  Ν.3986/2011 (Μεσοπρόθεσμο) και οι δεκατέσσερις ασφαλιστικές κατηγορίες του Ν.2084/1992 καθίστανται υποχρεωτικές (η σύγχυση που δημιουργήθηκε ότι μόνο οι πέντε πρώτες καθίστανται υποχρεωτικές οφείλεται στο άρθρο 44.4.α το οποίο όμως αναφέρεται όχι στο ΤΣΜΕΔΕ αλλά στον ΟΓΑ!). Οι νεοεισερχόμενοι στο επάγγελμα εντάσσονται στην πρώτη ασφαλιστική κατηγορία και ανεβαίνουν ασφαλιστική κατηγορία κάθε τρία χρόνια. Σύμφωνα με την από 5/12/2011 εγκύκλιο Δρέττα «η προβλεπόμενη για τους κάτω πενταετίας ασφαλισμένους μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, εξακολουθεί να εφαρμόζεται, και συνεπώς τα πρόσωπα που έχουν υπαχθεί υποχρεωτικά στη 2η ασφαλιστική κατηγορία και έχουν λιγότερα από πέντε έτη ασφάλισης, καταβάλλουν μειωμένες ασφαλιστικές εισφορές για το χρόνο που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση της πενταετίας». Συνεπώς σε ότι αφορά τους νεοεισερχόμενους στο επάγγελμα αλλά και όσους δεν έχουν συμπληρώσει την πενταετία, κατά τη διάρκεια του τέταρτου και του πέμπτου έτους ασφάλισης οι εισφορές υπολογίζονται με βάση το αυξημένο μηνιαίο ποσό της 2^ης ασφαλιστικής κατηγορίας, επί του οποίου όμως εφαρμόζονται τα μειωμένα ποσοστά 10% και όχι 20% στον κλάδο κύριας ασφάλισης και 3% και όχι 6% στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης. Τα αυξημένα ποσοστά εφαρμόζονται κατά τη διάρκεια του έκτου έτους ασφάλισης και από το έβδομο έτος ο νεοεισερχόμενος εντάσσεται κανονικά στην 3^η ασφαλιστική κατηγορία (βλ. πίνακα 1).

Σε ότι αφορά τους ήδη ασφαλισμένους, αυτοί δεν εντάσσονται κατευθείαν στις αντίστοιχες ασφαλιστικές κατηγορίες (π.χ. όσοι έχουν οκτώ έτη ασφάλισης στην 3^η ασφαλιστική κατηγορία, όσοι έχουν έντεκα έτη ασφάλισης στην 4^η ασφαλιστική κατηγορία κ.λπ.) αλλά σταδιακά. Δηλαδή όλοι οι άνω της πενταετίας ασφαλισμένοι μετατάσσονται κατευθείαν στην δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία και με το πέρας κάθε τριετίας ανεβαίνουν κατηγορία – σύμφωνα με τη διατύπωση του Ν.3986/2011 «κατά την πρώτη εφαρμογή της παρούσας, η μετάταξη των ασφαλισμένων γίνεται […] στην αμέσως επόμενη ασφαλιστική κατηγορία, μη υπολογιζομένων τυχόν πλεοναζόντων ετών ασφάλισης σε κάθε ασφαλιστική κατηγορία» (Άρθρο 44.4.β) και σύμφωνα με την από 5/12/2011 εγκύκλιο Δρέττα «στις περιπτώσεις που ο συνολικός χρόνος ασφάλισης στο Ε.Τ.Α.Α. κατά την 30/6/2011 υπερβαίνει τα τρία έτη ασφάλισης […] οι ασφαλισμένοι θα υπαχθούν στη 2^η ασφαλιστική κατηγορία και όχι σε εκείνη που αντιστοιχεί με βάση το συνολικό χρόνο ασφάλισή τους». Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την παραπάνω εγκύκλιο για την μετάταξη σε ανώτερες ασφαλιστικές κατηγορίες λαμβάνεται υπόψη όλος ο χρόνος ασφάλισης ανεξάρτητα από το αν ο ασφαλισμένος θεωρούνταν πάντα ελεύθερος επαγγελματίας ή είχε και διαστήματα αναγνωρισμένης απασχόλησης σαν μισθωτός.

Ξεχωριστό κεφάλαιο αποτελεί η «Ειδική Προσαύξηση». Η Ειδική Προσαύξηση (της κύριας σύνταξης) αποτελεί ένα ακόμη χαράτσι σε βάρος των μηχανικών που επιβλήθηκε από τον αντιασφαλιστικό νόμο 3518/2006 με πρόσχημα την μελλοντική αύξηση των συντάξεων (που δεν θα γίνει ποτέ) και κατέληξε να αποτελεί απλά ειδική προσαύξηση των εισφορών. Η Ειδική Προσαύξηση έχει πλήρως ανταποδοτικό χαρακτήρα, καθώς οι εργοδότες και το κράτος απαλλάσσονται από κάθε συμμετοχή στις εισφορές γι’ αυτή. Σύμφωνα με το Ν.3518/2006 στην Ειδική Προσαύξηση υπάγονται υποχρεωτικά οι ασφαλισμένοι του ΤΣΜΕΔΕ «εφόσον έχουν συμπληρώσει δεκαετή ασφάλιση στον κλάδο κύριας σύνταξης και το 35^ο έτος της ηλικίας τους» (Άρθρο 3.1.β) Το ποσοστό εισφοράς της Ειδικής Προσαύξησης καθορίστηκε στο 12% επί του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας για μία πενταετία από το 2006 και μετά (και ειδικά για τους κάτω της πενταετίας ασφαλισμένους που υπάγονται προαιρετικά στην Ειδική Προσαύξηση στο 70% του παραπάνω ποσού, δηλαδή στο 8,40% επί του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας). Το ζήτημα είναι ότι πλέον έχει ήδη κλείσει μία πενταετία από το έτος 2006 και σύμφωνα με τον Ν.3518/2006 (Άρθρο 4.2) «μετά τη λήξη της πενταετίας, με απόφαση του Υπουργού Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, μετά από αναλογιστική μελέτη αναπροσαρμόζεται το πιο πάνω ποσό σταδιακά έως 20%». Τέτοια Υπουργική απόφαση δεν υπάρχει μέχρι σήμερα αλλά δεν είναι απίθανο να υπάρξει στο άμεσο μέλλον. Στους πίνακες οι εισφορές υπολογίζονται με την ευνοϊκή υπόθεση ότι το ποσοστό θα παραμείνει στο 12%.

Αυτό που κάνει τον υπολογισμό της εισφοράς που θα κληθεί ο καθένας μας να πληρώσει ιδιαίτερα περίπλοκη, είναι το γεγονός ότι μετάταξη σε ανώτερες ασφαλιστικές κατηγορίες αφορά και την Ειδική Προσαύξηση, όμως η ασφαλιστική κατηγορία επί της οποίας αυτή υπολογίζεται, δεν είναι η ασφαλιστική κατηγορία στην οποία υπάγεται ο ασφαλισμένος βάσει των ετών ασφάλισης στον κλάδο κύριας σύνταξης αλλά βάσει των ετών υπαγωγής στην Ειδική Προσαύξηση. Όπως ξεκαθαρίζει και η εγκύκλιος Κουτρουμάνη «ειδικά για την Ειδική Προσαύξηση του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε. ως κριτήριο για την συμπλήρωση της τριετίας λαμβάνεται υπόψη η ημερομηνία υπαγωγής του ασφαλισμένου σε αυτή, και όχι η ημερομηνία υπαγωγής στην ασφάλιση του Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε.». Συνεπώς στον κλάδο της Ειδικής Προσαύξησης οι ασφαλιστικές κατηγορίες αλλάζουν ανεξάρτητα από τους άλλους κλάδους, άρα για να υπολογίσει κανείς τις εισφορές του, αθροίζει το ποσό που του αντιστοιχεί ανάλογα με την ασφαλιστική κατηγορία στην οποία εντάσσεται χωρίς την Ειδική Προσαύξηση και προσθέτει το ποσό της Ειδικής Προσαύξησης με βάση την ενδεχομένως διαφορετική ασφαλιστική κατηγορία στην οποία εντάσσεται σε αυτή την περίπτωση.

Η πιο απλή περίπτωση είναι οι ασφαλισμένοι που ήδη την 1 Ιουλίου 2011 είχαν ξεπεράσει την πενταετία ασφάλισης στο ΤΣΜΕΔΕ και την τριετία υποχρεωτικής υπαγωγής στην Ειδική Προσαύξηση. Αυτοί μετατάσσονται άμεσα στην δεύτερη ασφαλιστική κατηγορία τόσο σε ότι αφορά την Ειδική Προσαύξηση όσο και τους υπόλοιπους κλάδους και ανεβαίνουν ασφαλιστική κατηγορία ανά τριετία για όλους τους κλάδους ταυτόχρονα. Οι εισφορές τους υπολογίζονται στους πίνακες με τα μεγαλύτερα τελικά σύνολα σε κάθε ασφαλιστική κατηγορία. Διαφορετική περίπτωση είναι οι νεοεισερχόμενοι στο επάγγελμα, οι οποίοι δέκα χρόνια μετά την είσοδό τους στο επάγγελμα και όντας στην 4^η ασφαλιστική κατηγορία, υπάγονται υποχρεωτικά στην Ειδική Προσαύξηση, η εισφορά της οποίας υπολογίζεται όμως με βάση την πρώτη ασφαλιστική κατηγορία. Η συνολικές εισφορές τους υπολογίζονται στους πίνακες με τα μικρότερα τελικά σύνολα σε κάθε ασφαλιστική κατηγορία. Φυσικά υπάρχουν και οι ενδιάμεσες περιπτώσεις.

Σε ότι αφορά τους «παλιούς» ασφαλισμένους (όσους έχουν ασφαλιστεί έως 31/12/1992) που έχουν ασφαλιστεί στο ΤΣΜΕΔΕ ως ελεύθεροι επαγγελματίες, το Μεσοπρόθεσμο προβλέπει συνολική αύξηση από τα 335,93€ στα 385, 10€ το μήνα ή αλλιώς από τα 2015,58€ το εξάμηνο στα 2310,60€ (αύξηση 14,64% ή 49,17€ το μήνα) Η αύξηση είναι σαφώς μικρότερη από τους «νέους» αλλά καθόλου αμελητέα σε εποχή κρίσης. Αναλυτικότερα η αύξηση αυτή προκύπτει ως ποσοστό 2% επί του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας (όπως έχει διαμορφωθεί για το έτος 2011, δηλαδή 693,35€) σε ότι αφορά τον κλάδο κύριας σύνταξης, 0,6% στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης, 0,4% (και όχι 4% όπως επισημαίνει η εγκύκλιος Κουτρουμάνη) επί του κλάδου εφάπαξ παροχών και 0,65 επί του κλάδου Υγείας (Άρθρο 44.14.α και 44.14.β). Τέλος η Ειδική Προσαύξηση αυξάνεται κι αυτή κατά 2% επί του ποσού της πρώτης ασφαλιστικής κατηγορίας (Άρθρο 44.14.γ).

Σε ότι αφορά τους τυπικά μισθωτούς, δηλαδή τους μηχανικούς που εργάζονται ως μισθωτοί με κανονική πρόσληψη και όχι με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, το Μεσοπρόθεσμο (Ν.3986/2011) περιλαμβάνει αυξήσεις τόσο στις εισφορές του εργαζόμενου όσο και στις εισφορές του εργοδότη 0,5% ανεξάρτητα από τα χρόνια ασφάλισής τους (Άρθρο 44.9). Για τους μισθωτούς προκύπτει αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών τους και λόγω της αύξησης της Ειδικής Προσαύξησης από 58,24€ το μήνα στα 83,20€ το μήνα για τους άνω πενταετίας.

Για τους συνταξιούχους, πέρα από όλες τις υπόλοιπες μειώσεις που επιβάλλονται στο πλαίσιο των μνημονίων, από το Νόμο του Μεσοπρόθεσμου (Ν.3986/2011) προβλέπεται μείωση των συντάξεων μέσω της αύξησης της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (πρόκειται για μετονομασία του Λογαριασμού Αλληλεγγύης Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΛΑΦΚΑ) που ιδρύθηκε με τον Ν.2084/1992 (Άρθρο 67) σαν μορφή φορολόγησης των θεωρούμενων υψηλών συντάξεων προς όφελος των ελλειμματικών ασφαλιστικών ταμείων). Έτσι, οι κρατήσεις επί των συντάξεων που περιγράφονται από τον Ν.3863/2010 (Άρθρο 38.2.β έως και η) και τον Ν.3865/2010 (Άρθρο 11.2.α.β έως και η) αυξάνονται από 4% σε 6%, από 5% σε 7%, από 6% σε 9%, από 7% σε 10%, από 8% σε 12%, από 9% σε 13% και από 10% σε 14% αντίστοιχα, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία κατατάσσεται κάθε συνταξιούχος ανάλογα με το ύψος της σύνταξής του (Άρθρο 44.10).

Τέλος ενώ ο Νόμος του Μεσοπρόθεσμου (Ν. 3986/2011) όριζε την 1/1/2012 ως ημερομηνία έναρξης εφαρμογής των αυξήσεων στις εισφορές, με την από 5/12/2011 εγκύκλιο Δρέττα, οι αυξήσεις εφαρμόζονται αναδρομικά από 1/7/2011 και επομένως θα ενσωματωθούν στα ειδοποιητήρια που θα έρθουν στο πρώτο εξάμηνο του 2013!

Σε ότι αφορά το ασφαλιστικό των μηχανικών, από εδώ μπορείτε να κατεβάσετε: 1) τον Ν.3986/11 ή Νόμο του Μεσοπρόθεσμου, 2) τον Ν.3863/10 ή Νόμο Λοβέρδου που καταργεί και τυπικά την κρατική χρηματοδότηση στο ΤΣΜΕΔΕ και επιβάλει το σύστημα των «Τριών Πυλώνων», 3) τον Ν.3518/06 που έφερε την Ειδική Προσαύξηση, 4) τον Ν.2084/92 ή Νόμο Σιούφα που έφερε το διαχωρισμό «παλιών» – «νέων», την τριμερή χρηματοδότηση, τις ασφαλιστικές κατηγορίες, το ΛΑΦΚΑ και πολλά άλλα, 5) το Προεδρικό Διάταγμα 124/93 που καθορίζει τον τρόπο προσδιορισμού των ποσών των ασφαλιστικών κατηγοριών, 6) την Εγκύκλιο Κουτρουμάνη και 7) την Εγκύκλιο Δρέττα.