Fast Track: η οικονομική κρίση σήμερα και ο νόμος «επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων»

Βάσω Καλαμά

Ο νόμος 3894/2010 με τον τίτλο «επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων» – πιο γνωστός με την κωδική ονομασία «fast – track» – αποτελεί επί της ουσίας την έκφραση της πολιτικής του Μνημόνιου στα ζητήματα της πόλης, του χώρου και της δημόσιας γης. Στο νόμο του fast – track μπορεί να υπάγεται οποιοδήποτε έργο κρίνεται με κριτήρια απολύτως αυθαίρετα και αδιαφανή ως «μείζονος σημασίας» για την εθνική οικονομία και από τη στιγμή που υπάγεται δεν ισχύει γι’ αυτό απολύτως κανένας νομοθετικός περιορισμός. Το κράτος αναλαμβάνει να παρέχει κάθε δυνατή διευκόλυνση στον «στρατηγικό επενδυτή», να κατασκευάζει τα βοηθητικά έργα που θα καταστήσουν δυνατή την επένδυση, να καθορίζει ζώνες ελέγχου της δόμησης και των δραστηριοτήτων γύρω από τον χώρο υλοποίησης του έργου και να επιταχύνει τη διαδικασία αναγκαστικών απαλλοτριώσεων για την υλοποίηση κάθε επένδυσης. Το πεδίο εφαρμογής του νόμου είναι ευρύτατο και ενδεικτικά περιλαμβάνει την «αξιοποίηση» της έκτασης του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού αλλά και μέρος του τρέχοντος προγράμματος αποκρατικοποιήσεων για τη μείωση του δημόσιου χρέους. Επομένως κάθε πολεοδομική ρύθμιση καταργείται και επί της ουσίας αντί να προσαρμόζεται ο ιδιώτης επενδυτής στη νομοθεσία, προσαρμόζεται η νομοθεσία στις επιθυμίες του επενδυτή. Συνεπώς το μέλλον ολόκληρων ελληνικών πόλεων και κοινοτήτων θα μπορεί τελικά να καθορίζεται άμεσα και αποφασιστικά από τις συγκυριακές αποφάσεις των ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων, εγχώριων και διεθνών.

Η κρίση που ξεκίνησε στην αμερικανική αγορά ακινήτων το 2007 και μεταφέρθηκε σε όλη την Ευρώπη, αποτελεί μια δομικού και ιστορικού χαρακτήρα κρίση μακράς διάρκειας, η οποία έχει την πρωτοτυπία να ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά όλων των προηγούμενων κρίσεων που ξέσπασαν τις τελευταίες δεκαετίες[1]. Στην Ελλάδα το δημοσιονομικό έλλειμμα των τελευταίων χρόνων παρουσιάζεται ιδιαίτερα αυξημένο. Η έκταση, ο χαρακτήρας και η δομή του ελληνικού χρέους σχετίζονται κυρίως με τις σύγχρονες εξελίξεις στον ελληνικό καπιταλιστικό σχηματισμό και λιγότερο με την ιστορική διαδρομή του από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Το ελληνικό χρέος που εμφανίζεται με ποιοτικά νέο τρόπο κατά τη δεκαετία του ογδόντα, μαζί με τη ταυτόχρονη εμφάνιση των  «προβληματικών επιχειρήσεων» και τις χαριστικές προς το κεφάλαιο ρυθμίσεις, αρχίζει να αυξάνεται δραματικά μετά την ένταξη στην ΟΝΕ και την ευρωζώνη.

Το 2009 διπλασιάστηκαν οι πληρωμές για δάνεια του ελληνικού δημοσίου στη χώρα. Στις αρχές του 2010 ο πληθωρισμός και το εγχώριο κόστος αυξήθηκαν περισσότερο απ’ ότι στα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης και η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με τον κίνδυνο απώλειας της ανταγωνιστικότητάς της. Λόγω αυτού, κρίθηκε αναγκαία η ενίσχυση των οικονομικών πολιτικών και της ανταγωνιστικότητας, ώστε να μπουν τα θεμέλια για ένα μοντέλο ανάπτυξης το οποίο θα βασίζεται περισσότερο στις επενδύσεις και τις εξαγωγές. Στις 22 Απριλίου το 2010 η Ελλάδα δέχεται τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης και τίθεται υπό την κηδεμονία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Για να μπορέσει να εγγυηθεί ως χώρα για τα χρήματα που θα δανειστεί, υπογράφει με την τρόικα το γνωστό μνημόνιο, που περιλαμβάνει μια σειρά από μέτρα τα οποία κρίνονται ως απαραίτητα για την αποκατάσταση της δημοσιονομικής σταθερότητας και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Η κυβέρνηση επιχειρεί την εφαρμογή ενός προγράμματος μεταρρυθμίσεων για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου τομέα, την ευελιξία των αγορών προϊόντων και εργασίας, για τη δημιουργία ενός περισσότερο ανοιχτού και προσβάσιμου περιβάλλοντος για τους εγχώριους και τους ξένους επενδυτές και για τη μείωση της άμεσης συμμετοχής του δημοσίου στις εγχώριες βιομηχανίες.

Την πολιτική αυτή έρχεται να εξυπηρετήσει, σε χωρικό και οικονομικό επίπεδο, ο νόμος «Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων», ο οποίος ψηφίστηκε επί της αρχής από τη Βουλή στις 23/11/2010. Το εν λόγω νομοθέτημα που είναι  γνωστό και με την κωδική ονομασία «fast – track«, παρουσιάζεται ως ο πρώτος νόμος που «εισάγει ένα ειδικό, ευέλικτο, διαφανές, αντικειμενικό και αποτελεσματικό πλαίσιο κανόνων, διαδικασιών και διοικητικών δομών για την υλοποίηση μεγάλων δημόσιων και ιδιωτικών έργων[2]» που θα ευνοήσει την αναπτυξιακή δομή της Ελλάδας. Λόγω των μεγάλων γραφειοκρατικών καθυστερήσεων που προέκυπταν από την έλλειψη ενός ολοκληρωμένου και σύγχρονου πλαισίου δομών και διαδικασιών, οι επενδύσεις παρουσιάζονται μειωμένες, γεγονός που παρακωλύει την ανάπτυξη της χώρας. Στόχος του αυτού του νόμου είναι η επίσπευση και η απλοποίηση διαδικασιών για την υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων, λόγω της κρίσιμης οικονομικής καμπής της Ελλάδας. Λειτουργεί ως μια «λεωφόρος ταχείας κυκλοφορίας” για την υποστήριξη και την υλοποίηση αυτών των σχεδίων είτε από τον ιδιωτικό είτε από τον δημόσιο τομέα, είτε από συμπράξεις, είτε μικτής μορφής και θεσπίζει ιδιαίτερα ελκυστικά φορολογικά κίνητρα για τον κάθε επενδυτή ξεχωριστά.

Η υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων στη Διαδικασία Μεγάλων Έργων ορίζεται από μια σειρά κριτηρίων από τα οποία οι επενδύσεις θα πρέπει να πληρούν διαζευκτικά ένα τουλάχιστον από αυτά. Τα κριτήρια είναι τα ακόλουθα[3]:

• το συνολικό κόστος της επένδυσης να είναι  άνω από 200 εκατομμυρίων  ευρώ

• το συνολικό κόστος της επένδυσης να είναι  άνω των 75 εκατομμυρίων ευρώ και ταυτόχρονα να δημιουργούνται από την επένδυση 200 θέσεις εργασίας

• το συνολικό κόστος τουλάχιστον τριών εκατομμυρίων ευρώ ετησίως να επενδύεται σε έργα υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας, ανεξαρτήτως του συνολικού ποσού της επένδυσης ή να δημιουργούν 250 θέσεις εργασίας

• τίποτα από τα παραπάνω, αλλά κρίνονται ως «μείζονος σημασίας» για την εθνική οικονομία με ειδικώς αιτιολογημένη απόφαση και προωθούν το «δημόσιο συμφέρον».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το τελευταίο κριτήριο καθώς δημιουργεί σημαντικό προβληματισμό για το πως και από ποιόν ορίζεται και τεκμηριώνεται το επιτακτικό δημόσιο οικονομικό συμφέρον για την εθνική οικονομία στο σήμερα.

Αρμόδια για την ένταξη των επενδύσεων στη Διαδικασία Μεγάλων Έργων ορίζεται μια νεοσύστατη τριμελείς επιτροπή, με τίτλο Διυπουργική Επιτροπή Μεγάλων Έργων και Υποδομών[4]. Η ειδική αυτή Διυπουργική Επιτροπή αποτελείται από τον Υπουργό Επικρατείας (Χ.Παμπούκης), ως Πρόεδρο και των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (Γ.Παπακωνσταντίνου), και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων (Δ.Ρέππας), ως μέλη και δεν υπόκεινται πλέον σε κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Εκτός από την άκαμπτη γραφειοκρατία έγκρισης και αδειοδότησης, το fast track επιχειρεί να «επιλύσει» το ζήτημα της χωροθέτησης των επιχειρήσεων και όλων των μεγάλων έργων που υπόκεινται σε αυτό. Η ενέργεια αυτή στοιχειοθετείται από το επιχείρημα της έλλειψης κατάλληλων και αξιόπιστων πολεοδομικών ρυθμίσεων που έχει ως αποτέλεσμα την επιμήκυνση του χρόνου χωροθέτησης, τη διόγκωση του οικονομικού κόστους της εκάστοτε επένδυσης και τελικά την αποθάρρυνση της. Λόγω αυτού  επιτρέπονται μια σειρά από πολεοδομικές παρεκκλίσεις από τους ισχύοντες όρους και περιορισμούς δόμησης της κάθε περιοχής, καθώς και από τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού που θα εγκρίνονται από εδώ και πέρα με προεδρικό διάταγμα. Οι πολεοδομικές παρεκκλίσεις όπως συμπυκνώνονται από το άρθρο 8 του νόμου αφορούν:

• τις αποστάσεις των κτιρίων από τα όρια του οικοπέδου, καθώς και τις αποστάσεις μεταξύ των κτιρίων και άλλων εγκαταστάσεων,

• το συντελεστή δόμησης,

• το συντελεστή κατ’ όγκο εκμετάλλευσης και το ύψος του κτιρίου,

• την κάλυψη του οικοπέδου.

Για όλα τα παραπάνω δεν θεσπίζεται κανένα συγκεκριμένο όριο.

Η πλήρης κατάργηση όμως του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού πραγματοποιείται με τα προβλεπόμενα από το νόμο «Ειδικά Σχέδια Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Περιοχών Εγκατάστασης Στρατηγικών Επενδύσεων» έτσι όπως ορίζονται από το άρθρο 24. Με τα Ειδικά Σχέδια, γίνεται χωροθέτηση και οργάνωση «περιοχών ειδικών χρήσεων» για τις κατασκευές και τις εγκαταστάσεις των στρατηγικών επενδύσεων, ορίζονται οι περιβαλλοντικοί όροι για κάθε επιμέρους στρατηγική επένδυση, οι γενικοί και ειδικοί όροι και περιορισμοί δόμησης που απαιτούνται για την ανέγερση των κτισμάτων τους, αλλά και των βοηθητικών και συνοδών έργων τους. Ορίζονται ακόμη και «ειδικές ζώνες προστασίας και ελέγχου γύρω από τις οριοθετούμενες κατά τα ανωτέρω περιοχές, στις οποίες μπορούν να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί στις χρήσεις γης, στη δόμηση, στην εγκατάσταση και άσκηση δραστηριοτήτων και λειτουργιών«. Στο ίδιο άρθρο προβλέπεται ότι οι ρυθμίσεις αυτές «κατισχύουν κάθε άλλης αντίθετης ή διαφορετικής ρύθμισης Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων, Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου, σχεδίων πόλεων ή πολεοδομικών μελετών και σχεδίων χρήσεων γης, που αφορούν τις περιοχές για τις οποίες καταρτίζονται και εγκρίνονται Ειδικά Σχέδια». Να σημειωθεί επίσης ότι για την κατασκευή, επέκταση ή εκσυγχρονισμό των Μεγάλων Έργων επιτρέπεται η παραχώρηση στο Φορέα Πραγματοποίησης τους, του δικαιώματος χρήσης αιγιαλού, παραλίας ακόμα και του πυθμένα της θάλασσας[5].

Παράλληλα, για την εξυπηρέτηση των Μεγάλων Έργων θα υλοποιούνται μια σειρά από Βοηθητικά και Συνοδά Έργα εξωτερικής υποδομής που είναι απαραίτητα για την εξυπηρέτηση των Μεγάλων Έργων κατά το στάδιο της κατασκευής τους[6]. Αρμόδιοι για την εκτέλεση βοηθητικών ή συνοδών έργα ορίζονται «οι φορείς του δημοσίου, του ευρύτερου δημόσιου τομέα και οι δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί που οφείλουν να τα εκτελούν κατά προτεραιότητα, ανεξάρτητα από τα εκάστοτε προγράμματά τους».

Ενδιαφέρον επίσης προκαλεί και η πληθώρα αρμοδιοτήτων που αναλαμβάνει η εταιρία Invest in Greece A.E. η οποία είναι η μετονομασία της Ανώνυμης Εταιρίας με την επωνυμία Ελληνικό Κέντρο Επενδύσεων Α.Ε. (ΕΛΚΕ Α.Ε.) που είχε συσταθεί το 1996. Εκτός από τον έλεγχο του εκάστοτε επιχειρησιακού σχεδίου και τη μελέτη επιπτώσεων στην ελληνική οικονομία, λειτουργεί και ως Κέντρο Εξυπηρέτησης Επενδυτών (εντός του κειμένου του νόμου αναφέρεται και ως one – stop – shop) για την εμπρόθεσμη διεκπεραίωση των διαδικασιών έκδοσης των απαραίτητων αδειών. Στο πλαίσιο του παρόντος νόμου, όλες οι υπηρεσίες και οργανισμοί του Δημοσίου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα υποχρεούνται να παρέχουν στην Invest in Greece κάθε αναγκαία πληροφορία και διευκόλυνση για την πραγματοποίηση του σκοπού της[7].

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί το ζήτημα των απαλλοτριώσεων έτσι όπως αυτό ορίζεται από το fast track στο άρθρο 11. Η προβλεπόμενη από το παρόν άρθρο διαδικασία επιτάχυνσης των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων υπέρ ιδιωτών επενδυτών δεν αφορά μόνο τις αναγκαίες εκτάσεις για την υλοποίηση των μεγάλων έργων αλλά και ευρύτερες ζώνες. Οι αναγκαστικές απαλλοτριώσεις μπορούν να γίνονται υπέρ φυσικών προσώπων δίνοντας έτσι τη δυνατότητα δωρεάν παραχώρησης ακινήτων του ελληνικού δημοσίου σε ιδιώτες επενδυτές.

Το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ύψους  επτά δισεκατομμυρίων ευρώ της περιόδου 2011 – 2013, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα από την αρμόδια Διυπουργική Επιτροπή, θα υλοποιηθεί μέσα από τις διαδικασίες του fast track. Πιο συγκεκριμένα, η Διυπουργική Επιτροπή Αποκρατικοποιήσεων, ενέκρινε και σχετική εισήγηση της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου (ΚΕΔ), για την παράδοση πενήντα ακινήτων του Δημοσίου σε ποικίλα ιδιωτικά συμφέροντα. Δέκα από αυτά τα ακίνητα, θα εκποιηθούν μέσω της διαδικασίας του fast track ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω καθυστερήσεις.

Ήδη έχει δρομολογηθεί η επιχειρηματική «αξιοποίηση» του πρώην Αεροδρομίου του Ελληνικού, έκτασης 5.500 στρεμμάτων. Εκεί δρομολογείται η κατασκευή κτηρίων για εμπορικές, επαγγελματικές, τουριστικές, ψυχαγωγικές και οικιστικές δραστηριότητες.Η μελέτη έχει ανατεθεί στον Ισπανό αρχιτέκτονα Χοσέ Αθεμπίγιο. Μεγάλα επενδυτικά σχέδια κυρίως τουριστικής ανάπτυξης ετοιμάζονται και για άλλες περιοχές στην Ελλάδα όπως στη Ρόδο, στο Όρος Βόρρας, στη Λίμνη Βεγορίτιδα, στη Χαλκιδική, στην Ξάνθη, στο Ηράκλειο Κρήτης, στο Αντίρριο και στην Αργολίδα.

Θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο πρόσφατος νόμος 3894/2010 για την επιτάχυνση των στρατηγικών έργων, φαίνεται να ακολουθεί στη βασική του σύλληψη το νομικό προηγούμενο των Ολυμπιακών έργων. Η κοινή στρατηγική που διαπνέει τα νομοθετήματα είναι αυτή της «υπέρβασης» των εμποδίων που προκαλούν τα ρυθμιστικά εργαλεία του σχεδιασμού και οι στηριζόμενες σε αυτά αδειοδοτικές διαδικασίες. Υπάρχει όμως ειδοποιός διαφορά που φαίνεται ωστόσο να διαφοροποιεί τα δυο εγχειρήματα τόσο σε ότι αφορά τόσο το πεδίο εφαρμογής τους όσο και τα χρησιμοποιούμενα μέσα. Στην περίπτωση της ολυμπιακής νομοθεσίας, τα έργα ήταν γνωστά και ορισμένα εκ των προτέρων, γεγονός που επέτρεψε την εισαγωγή συγκεκριμένων ρυθμίσεων και παρεκκλίσεων από την ισχύουσα νομοθεσία. Το fast track όμως απευθύνεται σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα έργων και επενδύσεων, με άγνωστα προς το παρόν χαρακτηριστικά και αποτελέσματα.

Υπό αυτή την έννοια, με την εφαρμογή αυτού του νόμου, η κλασσική πολεοδομία και ο ρόλος της, που αφορούν την προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής των ανθρώπων και του αστικού  περιβάλλοντος, τελείωσαν στη χώρα μας[8]. Οι παρεμβάσεις στο χώρο από εδώ και πέρα θα γίνονται με μη πολεοδομικούς νόμους και σχέδια. Οι μεταλλαγές των πόλεων της χώρας δεν θα προκύπτουν από τις επιδιώξεις των κατοίκων τους και τους σχεδιασμούς των δημόσιων ή συλλογικών φορέων, αλλά από τη συγκυριακή κίνηση του διεθνούς και τοπικού κεφαλαίου[9]. Με άλλα λόγια το ξένο και εγχώριο επενδυτικό κεφάλαιο θα ορίζει σχεδόν αποκλειστικά το μέλλον της κάθε πόλης και κατ’ επέκταση του συνόλου της χώρας.

Με το ρυθμιστικό του 1985, κυρίαρχος φορέας υλοποίησης και εφαρμογής των πολεοδομικών και χωροταξικών σχεδίων είναι το κράτος. Η ισχυρή παρεμβατική πολιτική του κράτους της δεκαετίας του 1980 αντικαθίστανται πλέον από μια νεοφιλελεύθερη αντίληψη, η οποία υποστηρίζει πως η δυνάμεις της αγοράς πρέπει να αναλάβουν τα ινία της οργάνωσης του χώρου, καθώς το δημόσιο συμφέρον μπορεί να προκύψει μόνο ως αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης των πολλαπλών ιδιωτικών συμφερόντων. Έτσι οι αρμοδιότητες του κράτους μετατοπίζονται ως προς τον σχεδιασμό, ο οποίος δεν υπόκεινται πλέον σε κοινοβουλευτικό έλεγχο και υλοποιείται από τη συνεργασία των δημόσιων φορέων με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ο ρόλος του κράτους  περιορίζεται στο να παρέχει τα θεσμικά μέσα που θεωρούνται απαραίτητα για την εξυπηρέτηση του έργου του ιδιωτικού κεφαλαίου. Ο επενδυτής δεν προσαρμόζεται πια στον νόμο αλλά ο νόμος στον επενδυτή. Το κράτος μετατρέπεται σε ιδιώτη, το δημόσιο δίκαιο μεταλλάσσεται σε ιδιωτικό, η δημόσια κτήση σε ιδιωτική περιουσία του κράτους και οποιουδήποτε επενδυτή προς τον οποίο μεταβιβάζεται.

Το ελληνικό δημόσιο μέχρι σήμερα κατείχε τεράστιες εκτάσεις δημόσιας γης, οι οποίες αποτελούσαν πραγματικά τη ραχοκοκαλιά της κυριαρχίας του. Είναι γεγονός πως η ελληνική δημόσια κτήση δεν αποτέλεσε το αντικείμενο μιας συνολικής δημόσιας πολιτικής, η οποία θα ρύθμιζε την διοίκηση και διαχείριση αυτής με άξονα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των πολλών και ποικίλης φύσεως ακίνητα της[10]. Εδώ και χρόνια η δημόσια πολιτική είχε ήδη καταλήξει μια σειρά ιδιωτικοποιήσεων δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών με τη θέσπιση των αναγκαίων νομικών πλαισίων (Εταιρεία Τουριστικών Ακινήτων, Ολυμπιακά Ακίνητα, Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα). Το ιδιαίτερο όμως χαρακτηριστικό αυτού του νέου νόμου που το διαφοροποιεί από κάθε προηγούμενο είναι ο μαζικός χαρακτήρας της εκποίησης της δημόσιας γης που προωθεί, ο καθαρά κερδοσκοπικός σκοπός του και η επίφαση νομιμότητας που επιχειρείται να δοθεί στο όλο εγχείρημα.

Από πολλούς στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης έχει δηλωθεί πως το συγκεκριμένο νομοθέτημα μας καθιστά νεο-αποικία που σημαίνει τη θεωρητική στάση και πρακτική που εκφράζει την οικονομική, πολιτική και πολιτιστική κυριαρχία χωρών οικονομικά ισχυρότερων έναντι των ασθενέστερων. Μπορεί κάποτε η αποικιοκρατία να αφορούσε την εκμετάλλευση γεωργικής γης, αλλά σήμερα εμφανίζεται μια νέα μορφή «αποικιοκρατίας» από τις ανεπτυγμένες και οικονομικά ισχυρές χώρες, η οποία έχει καθαρά οικονομικό υπόβαθρο και βασίζεται στην αγορά γης. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, οι κυβερνήσεις ανεπτυγμένων κρατών, καθώς και οικονομικοί κολοσσοί του δυτικού κόσμου αγοράζουν τεράστιες εκτάσεις φτηνής γης σε άλλες χώρες, με σκοπό να διοικούν από εκεί τις διεθνείς τους επιχειρήσεις. Η παραχώρηση, λοιπόν, στην Ελλάδα τεράστιων εκτάσεων δημόσιας γης, για επιχειρηματική «αξιοποίηση» στο διεθνές επενδυτικό κεφάλαιο με πρόσχημα το δημόσιο συμφέρον, επί της ουσίας προωθεί αυτή τη στρατηγική, και ίσως αποτελεί το κρισιμότερο σταυροδρόμι στη πορεία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Υπό το πρίσμα λοιπόν αυτών των εξελίξεων, όπου το κράτος σε συνεργασία με το ιδιωτικό συμφέρον ακυρώνει πλήρως την οποιαδήποτε έννοια της ρύθμισης του χώρου, γίνεται αντιληπτό πως δεν αρκεί να επικαλεστούμε τη θέσπιση και την εφαρμογή ενός πολεοδομικού σχεδιασμού όπως το ρυθμιστικό του 1985. Είναι βέβαιο ότι οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν είναι κοινωνικά ουδέτερες αλλά αποτελούν αντανάκλαση του κυρίαρχου τρόπου παραγωγής και υπηρετούν τις ανάγκες της άρχουσας τάξης. Η πορεία της πόλης δεν βασίζεται πλέον καθόλου στον πολεοδομικό σχεδιασμό, αλλά σε πιο αφανείς διαδικασίες. Κι αυτό, δεν αφορά μόνο τους πολεοδόμους, τους οικονομολόγους ή τους περιβαλλοντολόγους. Αφορά τον καθένα. Για αυτό απαιτείται εγρήγορση, συνειδητοποίηση και ενεργοποίηση σε συλλογικό επίπεδο τόσο στις τοπικές κοινότητες όσο και συνολικά στην κοινωνία.  Η απάντηση στη συγκεκριμένη συγκυρία οπωσδήποτε περιλαμβάνει και την αναβάθμιση των κινημάτων γύρω από τα ζητήματα της πόλης που θα επιδιώκουν την ανατροπή της παρούσας κατάστασης.

Διαβάστε ολόκληρο το Νόμο 3894/2010 «επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων»