Ετικέτα: κέντρο της Αθήνας

Πρόσφατα ήρθαν στη δημοσιότητα τα σχέδια της Εκκλησίας της Ελλάδος για το μέλλον του κτιρίου του πρώην Υπ. Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως (που είναι ιδιοκτησία της). Μετά από δέκα διαγωνισμούς αξιοποίησης, το κτίριο περνάει στη διαχείριση του ξενοδοχειακού ομίλου του Γεράσιμου Φωκά και μετατρέπεται σε ξενοδοχείο. Οι διάφοροι «σωτήρες» του κέντρου της Αθήνας υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό την είδηση. Στον ημερήσιο τύπο είδαμε άρθρα με τίτλους όπως «Η Εκκλησία δίνει ζωή σε κτίριο-φάντασμα του Κέντρου» που έρχονταν να σφραγίσουν το πνεύμα της «μεγάλης επένδυσης».

Οι τελευταίες αυτές εξελίξεις φέρνουν ακόμη μια φορά στο προσκήνιο το ζήτημα του κέντρου της Αθήνας, ενώ οι Αρχιτεκτονικές «λύσεις» για το νέο ξενοδοχείο αναδεικνύουν πόσο δευτερεύουσα είναι κάθε έννοια προστασίας και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς για Κυβέρνηση και Δήμο. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Υπερσυντηρητική η αρχιτεκτονική της «επιστροφής στο κέντρο»; Ένα σχόλιο με αφορμή το πρώην κτίριο του Υπ.Παιδείας στη Μητροπόλεως»

Η Αριστερή Κίνηση Εργαζόμενων Αρχιτεκτόνων (ΑΚΕΑ) συνδιοργανώνει με το Στέκι Μεταναστών, εκδήλωση – συζήτηση με θέμα «το ζήτημα της κατοικίας στις πόλεις της κρίσης». Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 27 Μαΐου στο παρκάκι της Τσαμαδού 10 στα Εξάρχεια (δείτε εδώ) στις 7:00μμ και θα εισηγηθούν η Βάσω Καλαμά (αρχιτεκτόνισσα ΕΜΠ, ΜΔΕ Πολεοδομίας Χωροταξίας ΕΜΠ), εκπρόσωπος του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Εξαρχείων – Νεάπολης – Μουσείου (ΔΙ.Κ.Α.ΕΞ.) και ο Μάνος Σκούφογλου (αρχιτέκτονας ΕΜΠ, ΜΔΕ Πολεοδομίας Χωροταξίας ΕΜΠ). Θα υπάρξει επίσης παρέμβαση από τις Μαρία Μαντουβάλου και Μαρία Μαυρίδου από την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ και τον τομέα Πολεοδομίας – Χωροταξίας. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Δευτέρα 27/5: Εκδήλωση – Συζήτηση με θέμα «το ζήτημα της κατοικίας στις πόλεις της κρίσης»»

Βάσω Καλαμά

Μία από τις πιο τραγικές συνέπειες της πολιτικής της κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι το απολύτως ορατό πλέον κοινωνικό φαινόμενο των αστέγων. Άνθρωποι που έχασαν την ιδιοκτησία τους λόγω δανείων ή άλλων οφειλών, νέοι άνεργοι που δεν μπορούν να συντηρήσουν μια κατοικία και έχουν απομακρυνθεί από την οικογένεια τους και άτομα που έχασαν την δουλειά τους λίγο πριν συνταξιοδοτηθούν και αδυνατούν να επαναπροσληφθούν σε μια νέα εργασία λόγω της ηλικίας τους, αποτελούν μία νέα κατηγορία αστέγων, δημιούργημα της κρίσης, που έρχονται να προστεθούν στην παλαιότερη κατηγορία που αποτελούνταν κυρίως από μετανάστες και τοξικοεξαρτημένους.  

Το πρόβλημα εμφανίζει χωρικά τη μεγαλύτερη οξύτητα στο κέντρο της Αθήνας, ένα κέντρο που διαμορφώθηκε από την πύκνωση την εποχή της αντιπαροχής, την εγκατάλειψη από τα υψηλότερα οικονομικά στρώματα την περίοδο της προαστιοποίησης και την νέα πύκνωση από την εγκατάσταση μεταναστών. Η κοινωνική πόλωση που προκύπτει αντιμετωπίζεται από τον κυρίαρχο λόγο με τη ρητορεία περί «γκέτο» και «άβατου». Συνεπώς οι προτάσεις για την κατοικία στο κέντρο της πόλης (π.χ. στις περιοχές του Μεταξουργείου, του Κεραμεικού και του Γερανίου) ρητά αναφέρονται σε νέα στρώματα πληθυσμού που το κέντρο θα προσελκύσει και όχι στους υπάρχοντες κατοίκους του και στα προβλήματά τους, εντείνοντας έτσι τα φαινόμενα υποβάθμισης.

Μεγάλο ενδιαφέρον έχει ο τρόπος με τον οποίο αυτή η νέα κατηγορία άστεγων δημιουργείται σε μία χώρα που επιχείρησε να λύσει το ζήτημα της κατοικίας μέσω της αγοράς και της δραστηριοποίησης της μικρής επιχείρησης (αυτοστέγαση – αντιπαροχή). Η μία πλευρά του νομίσματος αυτών των διαδικασιών είναι το υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης και το μεγάλο κτιριακό απόθεμα, ενώ η άλλη πλευρά είναι η απουσία οποιασδήποτε πρόνοιας για τους ενοικιαστές και όσους δυσκολεύονται να αποπληρώσουν το στεγαστικό τους δάνειο λόγω της κρίσης. Αυτή η δεύτερη πλευρά θα αποδειχθεί καθοριστική, καθώς η ραγδαία αύξηση των τιμών της κατοικίας στην εποχή της ΟΝΕ, σε συνδυασμό με την παραδοσιακά ανύπαρκτη πολιτική κοινωνικής κατοικίας, είχε σαν αποτέλεσμα την εξάρτηση του δικαιώματος στην κατοικία σε πολύ μεγάλο βαθμό από το τραπεζικό σύστημα. Επιπλέον, η  πολιτική της υπερφορολόγησης της ακίνητης περιουσίας εκ μέρους της τρόικας, αναμένεται να στρέψει πολύ κόσμο από την ιδιοκατοίκηση στην ενοικίαση. Ο αριθμός όσων δεν είναι πλέον σε θέση να πληρώνουν το ενοίκιο τους ή τη δόση του στεγαστικού τους δανείου και τη θέρμανση και το ρεύμα της κατοικίας τους αυξάνεται συνεχώς. Οι εξελίξεις αυτές οδηγούν ένα μέρος του πληθυσμού σε απώλεια στέγης, και όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα φιλοξενίας σε σπίτια φίλων ή συγγενών στο φαινόμενο των άστεγων που ήδη υπολογίζονται σε 20.000 περίπου άτομα στην Ελλάδα.  

Στεγαστικές πολιτικές και τρόποι πρόσβασης στην κατοικία

Στην Ελλάδα το σύστημα παραγωγής κατοικίας καθόρισε και σε πολύ μεγάλο βαθμό τις κρατικές στεγαστικές πολιτικές.  Στον οικοδομικό τομέα, που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη τη μεταπολεμική περίοδο, επικράτησε ένα εξαιρετικά ιδιόμορφο σύστημα παραγωγής κατοικίας. Η ιδιόμορφη σύμπραξη της γης μέσω του συστήματος της αντιπαροχής, η απουσία μεγάλων εταιριών και η μικρή ιδιοκτησία αστικής γης, εμπόδισαν τη διείσδυση μεγάλου κεφαλαίου στον τομέα της οικοδομικής δραστηριότητας. Δεδομένου αυτού, διασφαλίστηκε πρόσβαση στην κατοικία για ευρύτατα κοινωνικά στρώματα με σχετικά χαμηλό κόστος. Μια ακόμη συνιστώσα που συνέβαλε στην κάλυψη των μεταπολεμικών στεγαστικών αναγκών αποτελούν οι αυτόνομες πρακτικές στέγασης κοινωνικών στρωμάτων που δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στην ιδιοκατοίκηση μέσω της αγοράς έτοιμων κατοικιών. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η κρίση κατοικίας στο κέντρο της Αθήνας»

ΜΙΑ ΠΡΩΤΗ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ, ΜΕΘΟΔΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Μαίρη Ζήφου, Μαρία Καλαντζοπούλου, Πασχάλης Σαμαρίνης, Ευαγγελία Χατζηκωνσταντίνου

Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο encounter Athens – κριτικός λόγος και διεκδικήσεις για μια δίκαιη πόλη.

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί εισήγηση στη συζήτηση με τίτλο «Ποια «κρίση» στο κέντρο της Αθήνας – Κριτικός λόγος και διεκδικήσεις για μια δίκαιη πόλη». Πρόκειται για μια απόπειρα συστηματικής κριτικής στις ποικίλες προτάσεις, παρεμβάσεις κτλ που εξαγγέλλονται τόσο από την κεντρική εξουσία όσο και από άλλους φορείς και αφορούν το κέντρο της Αθήνας. Προτάσεις περισσότερο ή λιγότερο εντυπωσιακές, από την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου ως τις αναπλάσεις σε επιμέρους πλατείες που συμπυκνώνουν σε συμβολικό επίπεδο τη λεγόμενη κρίση του κέντρου όπως η πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα ή η πλατεία Θεάτρου.

Το ιδιαίτερο μοντέλο ανάπτυξης της Πρωτεύουσας – αυτό της αυθαίρετης δόμησης και της αντιπαροχής – οδήγησε αφενός σε μία πολυλειτουργική πόλη με μικρές σχετικά κοινωνικές αντιθέσεις αφετέρου όμως σε μία σειρά από προβλήματα για τα οποία οι Ελληνικές πόλεις είναι διαβόητες: έλλειψη ελεύθερων δημόσιων χώρων, ρύπανση, προβλήματα δημόσιων υποδομών (ιδιαίτερα στάθμευσης και μετακινήσεων) κ.ά. Τα προβλήματα αυτό οδήγησαν στην έξοδο των πιο εύπορων κοινωνικών στρωμάτων προς τα προάστια και στην εγκατάσταση μεταναστών κατά κύματα, γεγονός που σε συνδυασμό με τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη νέα φτώχεια που φέρνει η πολιτική του Μνημονίου, συνιστά την ουσία της λεγόμενης κρίσης του κέντρου. Ενώ σε παλαιότερες δεκαετίες το ζητούμενο του πολεοδομικού σχεδιασμού ήταν η «βελτίωση της ποιότητας ζωής», σήμερα ο κυρίαρχος λόγος δίνει έμφαση στην επιχειρηματικότητα και το διεθνή προσανατολισμό της πόλης. 

Στις προτάσεις για το κέντρο της πόλης κυριαρχούν οι «κατά παρέκκλιση» του πολεοδομικού σχεδιασμού παρεμβάσεις (με αποκορύφωμα το fast track), η αποσπασματικότητα, η ιδιωτική πρωτοβουλία , η ρητορική της ασφάλειας και οι αντιφάσεις. Λείπει δραματικά οποιαδήποτε έννοια κοινωνικής πολιτικής που θα μπορούσε να αμβλύνει τις αναπτυσσόμενες χωρικές και κοινωνικές ανισότητες. Ο σχεδιασμός επικεντρώνεται στην προσπάθεια επιχειρηματικής αξιοποίησης του κέντρου προωθώντας ένα διαχωρισμό ανάμεσα σε επιθυμητές και ανεπιθύμητες κοινωνικές ομάδες επιδιώκοντας την προσέλκυση των πρώτων και την εκδίωξη των δεύτερων. Δεν φαίνεται όμως να λαμβάνεται καθόλου υπόψη ούτε οι ανάγκες των σημερινών κατοίκων, ούτε καν η σημερινή συγκυρία. Οι αντιφάσεις πολλές: από το Δήμο Αθηναίων που υποστηρίζει την ανάγκη ενίσχυσης των προνοιακών δομών (π.χ. ξενώνες φιλοξενίας αστέγων, συσσίτια, κέντρα αποτοξίνωσης κ.ο.κ.), και από την άλλη ζητάει την απομάκρυνσή των δομών αυτών από το κέντρο, την πολιτική που επιθυμεί με πρόθεση «εξευγενισμού» να προσελκύσει στο κέντρο «νέα ζευγάρια» αγνοώντας την αυξανόμενη ανεργία των νέων, ως την πρόταση πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου στην κατεύθυνση ενίσχυσης της «βιώσιμης κινητικότητας» την ώρα που προωθείται η διάλυση των δημόσιων συγκοινωνιών.

Η απάντηση από την πλευρά των κοινωνικών διεκδικήσεων βρίσκεται στους αντίποδες: ιεράρχηση των παρεμβάσεων στην κατεύθυνση της κάλυψης των βασικών αναγκών, κοινωνικές πολιτικές και συμμετοχή των κατοίκων. Συνεχίστε την ανάγνωση του «Σχεδιασμοί για το κέντρο της Αθήνας στη συγκυρία της κρίσης»

Δείτε περισσότερα στο ιστολόγιο encounter Athens – κριτικός λόγος και διεκδικήσεις για μια δίκαιη πόλη. Διαβάστε εδώ την εισήγηση «κατοικία στο κέντρο: πώς και για ποιους;» ή κατεβάστε την σε μορφή .pdf εδώ.

Σήμερα η κυρίαρχη προσέγγιση για το κέντρο της Αθήνας, αντί να περιγράφει τις πραγματικές συνθήκες και τα αίτια που τις δημιουργούν, κατασκευάζει μία υπεραπλουστευμένη εικόνα για την πόλη και στοχοποιεί συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Ταυτόχρονα, ως απάντηση στα ακραία κοινωνικά φαινόμενα που εκδηλώνονται, προωθούνται από τις αρχές αστικές αναπλάσεις και νέα μέτρα επιτήρησης τα οποία συναρθρώνονται με νέου τύπου επενδυτικές πρωτοβουλίες στην περιοχή του κέντρου. Επιχειρώντας να διαμορφώσουμε μία “άλλη” προσέγγιση για το κέντρο της Αθήνας, καλούμε σε ανοιχτή συζήτηση τη Δευτέρα 16 Μαΐου 2011, στις 17:30. Στη συζήτηση θα παρέμβουν κοινωνικές οργανώσεις και κινήσεις πολιτών.

Ακολουθεί το πρόγραμμα των εισηγητικών παρουσιάσεων: Συνεχίστε την ανάγνωση του «Δημόσια Συζήτηση τη Δευτέρα 16/5 στις 5:30μμ στο ΕΜΠ με θέμα: Ποιά «κρίση» στο κέντρο της Αθήνας; – Κριτικός λόγος και διεκδικήσεις για μία δίκαιη πόλη»